Chacoan kültürü hakkında çok az şey biliniyor. Çünkü yazılı hiçbir kayıt keşfedilmemiştir. Ama kanyonun diğer bir tarafında, 1054 yılında gökyüzünde şahit oldukları muazzam bir olayın kaydı var. Bu yeri 12-13 yaşımdan beri biliyorum. Bunun sebebi de işte bu kitap ve televizyon dizisi Cosmos, Carl Sagan'ın şaheseri... muhtemelen astronomiyle ilgilenmemin en önemli sebebidir. Sayfa 232'de, beni her zaman büyülemiş bir resim var, beynime kazınmış durumda ve şu kayadaki bir duvarın fotoğrafıdır ve bilhassa şu çıkıntıda asılı bir tablo gibidir. Çünkü bu resmin evrendeki en görkemli ve büyülü olaylardan birinin kaydı olduğu düşünülüyor. M.S. 1054 yılının 4 Temmuz'unda yeni bir parlak yıldız ortaya çıktı ve üç hafta boyunca gökyüzündeki diğer tüm yıldızların ışığını gölgede bıraktı. O kadar parlaktı ki gün içinde bile görülebiliyordu ve böylece bu tablonun Chacoan insanlarının astronomik bir kaydı olduğunu düşünüyoruz. Böyle düşünmemizin sebebine gelince, modern bilgisayar tekniklerini kullanarak gökyüzünün gece görüntüsünü geri sarabilir ve şöyle diyebilirsiniz:
"Ay nerede olurdu? Yıldızlar nerede olurdu?"
Ve bunu, şu istikamette bulurdunuz. Ay doğar ve gece gökyüzünde bir yol izler ve yeni yıldız yeni aya çok, ama çok yakın olurdu. Şunu biliyoruz ki aslında yeni bir yıldız eski bir yıldızın, bir süpernova patlamasının kendisinin patlaması sonucu ortaya çıkmış yeni bir oluşumdur.
Ve bunu, şu istikamette bulurdunuz. Ay doğar ve gece gökyüzünde bir yol izler ve yeni yıldız yeni aya çok, ama çok yakın olurdu. Şunu biliyoruz ki aslında yeni bir yıldız eski bir yıldızın, bir süpernova patlamasının kendisinin patlaması sonucu ortaya çıkmış yeni bir oluşumdur.
Bir yıldızın yaşamı boyunca, dışarı itilen ve içeri çekilen enerji arasında devam eden bir savaş vardır.Yıldız yanmaya devam ettikçe, iki güç birbiri üzerinde denge sağlar. Ama, yakıt tükendiğinde yer çekimi kazanır ve yıldız çöker ve sonra bir milyar güneşin parlaklığında patlar. Artık süpernovaları Chacoanlar'ın gördüğü gibi göremiyoruz ama arkasında bıraktığı şeye hâlâ hayretler içinde bakıyoruz. İşte bu Crab Nebula, Chacoanlar'ın bin yıl önce gökyüzünde patladığını gördüğü bir yıldızdan geriye kalanlar. Ölmüş bir yıldızdan geri kalan gaz ve tozdan oluşmuş genişleyen bir bulut şeklindedir ve farklı kimyasal elementler farklı renklerle belirtilmiş bu yüzden turuncu hidrojen, kırmızı nitrojen ve şu yeşil filemanlar oksijendir.Patlama, bu devasa nebuladaki yıldız materyallerinin çoğunu kozmosa saçarken bunun hikayenin sonu olmadığını biliyoruz.
...
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder